“Erfgoed Brabant is als erfgoedhuis ingestapt in het landelijke project ‘Bronnen in de klas’, waar we samenwerken met o.a. het Nationaal Archief, KIA en VGN om een nationale bronnendatabase met open leermaterialen te vullen die gebruikt kan worden door docenten in het voortgezet onderwijs. Deze bronnendatabase biedt ons de ruimte om juist ook regionale bronnen op te nemen en daarmee aan te sluiten bij het landelijke onderwijscurriculum. Wij zijn als Erfgoed Brabant al enkele jaren op zoek naar mogelijkheden om de lokale bronnen beter te kunnen inzetten. Dat heeft tot enkele succesvolle pilots (o.a. MeetUp Meierijstad) geleid en een onderzoek van studenten van Fontys Lerarenopleiding Tilburg naar de voorwaarden om (archief)bronnen te kunnen koppelen. Met ‘Bronnen in de klas’ hebben we de mogelijkheid om die zoektocht vanuit een breder verband op te pakken en daadwerkelijk concreet te maken. We vinden het vanuit onze rol vooral belangrijk dat we daarbij de lokale archiefinstellingen kunnen ondersteunen en faciliteren.
Rolf Vonk, medewerker educatie bij Erfgoed Brabant”
Historische bronnen in de klas
Bij geschiedenis speelt het interpreteren van het verleden een grote rol. Het bestuderen van historische bronnen is hierbij essentieel. Als een bron dan ook nog uit de eigen omgeving van de leerlingen komt, zorgt dat voor herkenbaarheid en komt de geschiedenis dichterbij. Leraren kunnen al heel veel bronnen van archieven op internet vinden, maar ze staan op verschillende plekken, het zoeken en selecteren is vaak tijdrovend werk en bovendien zijn niet alle gevonden bronnen bruikbaar in de les. Er is nog een kritische blik nodig, de tekst moet nog hertaald worden of een relatie gelegd worden met het curriculum. Dit is de reden dat het onderwijs en de archieven in Nederland gaan samenwerken, om met hun gezamenlijke expertise de vindbaarheid en bruikbaarheid van gedigitaliseerde nationale en regionale bronnen te vergroten.
Tekst loopt door onder afbeelding:
Doelstellingen project
Docenten hebben behoefte aan meer, diverse, tegenstrijdige en lokale bronnen uit heel het koninkrijk, dus ook de overzeese gebiedsdelen. Daarmee kunnen zij hun leerlingen diverse perspectieven bieden waardoor ze nog meer uitgedaagd worden om kritisch te kijken naar het verleden. Wie heeft deze bron gemaakt? In welke tijd? Vanuit welke overtuiging? Hoe betrouwbaar is deze bron? En hoe past deze bron uit de eigen regio bij het verhaal in de lesmethode? Een belangrijke wens is ook dat er kwalitatief lesmateriaal bij wordt aangeboden, zodat alles eenvoudig en snel toepasbaar is in de geschiedenis- of burgerschapsles.
De bestaande bronnen- en lessendatabase van de vakorganisatie van geschiedenisdocenten vgnkleio.nl wordt de centrale plek. Hier worden historische bronnen uit archieven rechtenvrij aan toegevoegd. Uiteraard wordt in de database verwezen naar de plek waar het originele bestand te vinden is, zodat docenten de weg naar erfgoedinstellingen kunnen vinden. Werken met open leermateriaal geeft leraren meer regie over de keuze en inzet van middelen tijdens hun lessen. Inspelen op de actualiteit, lessen over de leefomgeving van de leerlingen en thematisch onderwijs gaan hierdoor gemakkelijker én op maat.
Tekst loopt door onder foto:
Werkwijze en looptijd
De projectgroep inventariseert bij docenten bij welk thema zij bronnen willen gebruiken. Op deze manier gaan de archieven vraag gestuurd op zoek naar geschikt materiaal. Zij leveren de bronnen aan met behulp van een standaardformulier om de juiste metadata en (indien nodig) een transcriptie en/of hertaling mee te geven. Ter ondersteuning worden er voor archiefmedewerkers workshops georganiseerd waarin zij niet alleen meer kennis krijgen van het onderwijs, maar ook handvaten voor het aanleveren van bronnen. Een expertgroep van docenten geschiedenis en burgerschap, lerarenopleiders en historici beoordeelt de aangeleverde bronnen en ontwikkelt bijbehorende lessen. Door middel van artikelen, voorlichting, studiedagen en workshops gaan we het land in om de database onder de aandacht te brengen van het onderwijs en de archieven. Ook musea en andere culturele instellingen kunnen deelnemen en historische bronnen aanleveren. ‘Bronnen in de klas’ is mogelijk gemaakt dankzij de subsidie Impuls Open Leermateriaal. Het project loopt van september 2024 tot juni 2027.
Deelnemende instellingen in Noord-Brabant
Momenteel zijn de volgende Brabantse instellingen aangesloten bij het project ‘Bronnen in de klas’: Brabants Historisch Informatie Centrum, Erfgoed ’s-Hertogenbosch, Gemeentearchief Gemert-Bakel, Regionaal Archief Tilburg, Stadsarchief Breda, Stadsarchief Oss, Brabant Collectie, West-Brabants Archief, Erfgoed Brabant.
